Εκπαιδευτικό ταξίδι στο Auschwitz - Tribute to Grandma Lilika

Να λοιπόν κι ένα ταξίδι αλλιώτικο από τα άλλα. Είμαι βέβαιη ότι ελάχιστοι από εσάς θα έχουν κάνει το ταξίδι αυτό, που εγώ είχα την τύχη να κάνω με το σχολείο μου πριν 18 ολόκληρα χρόνια. Κι όμως, βλέποντας τις προάλλες μία έρευνα της ΕΤ3 για το θέμα, ένιωσα σαν να μην έχει περάσει ούτε μία μέρα. Ένιωσα έντονα την ανάγκη να μοιραστώ αυτήν την εμπειρία μαζί σας, μα ακόμα πιο έντονα ένιωσα την απουσία της πολυαγαπημένης μου γιαγιάς που έχασε όλη της σχεδόν την οικογένεια στα στρατόπεδα συγκέντρωσης τότε, και η ίδια σώθηκε με έναν μυθιστορηματικό τρόπο από τον παππού μου και έγινε μετά από αυτό πιο Χριστιανή από κάθε Χριστιανό που έχω γνωρίσει. Δεν έπαψε ποτέ να ελπίζει ότι κάποια μέρα θα τους βρει μέχρι την ημέρα που πέθανε πρόπερσι το Μάρτιο στα 93 της χρόνια.

Όλα ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 1989, όταν η τρίτη Λυκείου θα έφευγε πενταήμερη εκδρομή και η διεύθυνση του σχολείου μας αποφάσισε ότι προκειμένου να χάσουμε μαθήματα, λόγω απουσίας πολλών καθηγητών, θα έπρεπε να χωριστούμε σε ομάδες, να διαλέξουμε κάποιο θέμα και στο τέλος να κάνουμε μία παρουσίαση της δουλειάς μας. Κάποιος καθηγητής μας αποφάσισε να κάνει μία ομάδα που θα ασχολιόταν με τους " Εβραίους της Θεσσαλονίκης". Ασφαλώς και γράφτηκα σε αυτήν την ομάδα χωρίς δεύτερη σκέψη. Αφού επισκεφτήκαμε το Εβραϊκό δημοτικό σχολείο και κάποια μνημεία και μετά από πολύ διάβασμα και ανταλλαγή απόψεων, αποφασίσαμε να ζητήσουμε παράταση και η παρουσίαση μας να γίνει μετά την ολοκλήρωση της έρευνας. Έτσι μετά από συζητήσεις, προέκυψε το ερώτημα του αν θα ήταν καλό να πάμε ένα ταξίδι στο Auschwitz ώστε η παρουσίαση μας να είχε και νόημα και ενδιαφέρον για τους υπόλοιπους. Στο μεταξύ επικοινωνήσαμε με την κυρία Hela Κούνιο, που δέχτηκε να μας δει και να μας μιλήσει για όλα όσα έζησε εκεί με την οικογένειά της και πως, σαν από θαύμα, σώθηκαν και αυτή και ο άντρας της και τα δυό παιδιά της.
Η επαφή με τη γυναίκα αυτή ήταν εκτός από άκρως διδακτική, ο προάγγελος αυτών που θα αντικρίζαμε όταν θα φτάναμε εκεί. Η κυρία Κούνιο μάλιστα είχε την καλοσύνη να επικοινωνήσει με το διευθυντή του μουσείου του Auschwitz (http://www.auschwitz.org.pl/) και να τον ενημερώσει για το ταξίδι μας εκεί, ώστε να μας δείξει κάποιους χώρους που δεν ανοίγουν στο ευρύ κοινό. Και ναι, 6 μήνες αργότερα βρεθήκαμε στην Πολωνία και συγκεκριμένα στην Κρακοβία, που ήταν η κοντινότερη πόλη στο Auschwitz.
Η διαδρομή με το τρένο ήταν σχετικά σύντομη, κι έτσι γρήγορα αντικρίσαμε μπροστά μας την πύλη που όλοι θα έχετε δει σε ταινίες και ντοκιμαντέρ με το χαρακτηριστικό "ARBEIT MACHT FREI".

Αν δεν υπήρχαν τα συρματοπλέγματα, κάποιος που δεν γνώριζε, δε νομίζω ότι θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί τις θηριωδίες που έλαβαν χώρα στο μέρος αυτό.

Ο συμπαθέστατος ξεναγός που κλείσαμε μαζί με τον διευθυντή του μουσείου, που μας περίμενε, υπήρξαν κατατοπιστικότατοι. Όταν ξεκινήσαμε την περιήγηση στους χώρους του μουσείου, αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε ότι αυτά που δείχνουν στην τηλεόραση, δεν αντιστοιχούν ούτε στο ένα χιλιοστό της πραγματικής κατάστασης που επικρατούσε εδώ.
Η αίθουσα με τα γυαλιά, η αίθουσα με τα μαλλιά, η αίθουσα με τις βαλίτσες, η αίθουσα με τα τεχνητά μέλη, η αίθουσα με τα ρούχα καθώς και οι εκατοντάδες αποτρόπαιες φωτογραφίες κρεμασμένες στους τοίχους παντού, πλέκουν μία εντελώς διαφορετική εικόνα όταν τα δεις από "μέσα".
Όταν οι Εβραίοι έφταναν εδώ, καταρχήν γινόταν ένα πρώτο ξεκαθάρισμα. Αυτοί που ήταν κατά οποιοδήποτε τρόπο "ανάπηροι" κατά τους Γερμανούς (φορούσαν γυαλιά, είχαν τεχνητά μέλη κλπ.) πήγαιναν κατευθείαν για ένα "μπάνιο", όπως τους έλεγαν. Το ίδιο συνέβαινε στην αρχή και με όλα τα παιδιά. Στην πραγματικότητα τους οδηγούσαν σε μεγάλους χώρους, όπου αφού έβγαζαν τα ρούχα τους και έμπαιναν μέσα, οι πόρτες έκλειναν ερμητικά και τότε άδειαζαν πάνω τους μέσω ενός ειδικού συστήματος που έμοιαζε με ντουζιέρα το φονικό Cyclon B.
Μετά από περίπου 15-20 λεπτά και αφού είχαν πεθάνει όλοι, οι Γερμανοί άνοιγαν τις πόρτες και έβαζαν τους Εβραίους (αυτούς που δεν είχαν επιλεγεί σε πρώτη φάση για τους θαλάμους αερίων) να αφαιρέσουν από τους νεκρούς τα χρυσά δόντια, δαχτυλίδια, σκουλαρίκια και να τους κόψουν και τα μαλλιά. Μετά τους έκαιγαν έναν, έναν στους φούρνους. Τις στάχτες τους τις σκόρπιζαν στο γρασίδι και στις γύρω λιμνούλες του στρατοπέδου.

Αυτό γινόταν στην αρχή, γιατί αργότερα διαπίστωσαν ότι αυτή η διαδικασία ήταν υπερβολικά χρονοβόρα και έτσι έβαζαν τους υπόλοιπους Εβραίους (που ήταν υγιείς και αρτιμελείς) να σκάβουν και να δημιουργούν ομαδικούς τάφους, να αφαιρούν οτιδήποτε πολύτιμο από τους νεκρούς πριν τους μεταφέρουν με καρότσια και τους αδειάσουν στους ομαδικούς τάφους.

Αυτοί που αποφασιζόταν να ζήσουν σε πρώτη φάση, περνούσαν από τη διαδικασία καταγραφής των στοιχείων τους και μετά τους έκαναν τατουάζ με τον αριθμό τους, που ήταν και η ταυτότητά τους από εκεί και πέρα. Τους έδιναν ρούχα, παπούτσια και εσώρουχα, τους ξύριζαν τα κεφάλια και η δουλειά ξεκινούσε. Δουλειά μέχρι θανάτου, κάτω από άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Αυτός εξάλλου ήταν και ο σκοπός : EXTERMINATION

Όσο για τους χώρους του ύπνου, αφήνω την εικόνα να μιλήσει από μόνη της

Και δείτε και ένα σκίτσο που απεικονίζει πως ξυπνούσαν

Το απίστευτο όμως θα το βλέπαμε μετά από λίγο. Οι χώροι των ιατρικών πειραμάτων, που δεν ήταν ανοιχτοί για το ευρύ κοινό. Έτσι απλά, στα ράφια βρισκόταν αμέτρητα βάζα με ανθρώπινο δέρμα μέσα σε φορμόλη. Και διάφορα άλλα, που καλύτερα να μην αναφέρω. Εδώ έκαναν τα πειράματα στείρωσης γυναικών και αντρών, εδώ τα πειράματα διασταύρωσης ανθρώπων και ζώων. Ένας γιατρός των SS, ο Johan Kremmer, γράφει στο ημερολόγιό του: "At 3 o' clock, I was for the first time present at a "special action". Compared with it, Dante's Inferno seems almost a comedy."

Και μετά από αυτό, ο ευγενέστατος διευθυντής του μουσείου μας οδήγησε στην αίθουσα Καλών Τεχνών για να απαλύνει κάπως την ατμόσφαιρα. Και το θέαμα μας γέμισε με ένα σωρό αντιφατικά συναισθήματα. Οι Γερμανοί, όπως ίσως θα έχετε ακούσει, ήταν ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι στο θέμα των Τεχνών κι έτσι όποιος είχε την τύχη να ζωγραφίζει, να τραγουδάει ή να παίζει κάποιο όργανο απέφευγε το δρόμο προς τα κρεματόρια, τουλάχιστον σε πρώτη φάση. Το θέμα είναι πώς αυτοί οι άνθρωποι, ζώντας μέσα σε μία αληθινή κόλαση, κατάφεραν να δημιουργήσουν τους πίνακες που είχαμε μπροστά μας. Ηλιόλουστα τοπία, απίστευτα σκίτσα, μία πραγματική γκαλερί. Και να σκεφτεί κανείς ότι οι άνθρωποι αυτοί ζωγράφιζαν ακόμη και στην ύπαιθρο, παρακολουθώντας όλα αυτά που περιέγραψα παραπάνω...

Σε κάποια φάση μας είπαν ότι καλό θα ήταν να προχωρήσουμε στο διπλανό στρατόπεδο, το Birkenau, το οποίο απέχει περίπου 3 χιλιόμετρα από το Auschwitz και δεν είναι κομμάτι του μουσείου. Το Birkenau διατηρείται μέχρι και σήμερα ακριβώς όπως το βρήκαν οι Ρώσσοι το 1945. Μόνο όταν φτάσαμε εκεί καταλάβαμε ότι το Auschwitz ήταν πράγματι μία "ωραιοποιημένη" εικόνα, ένα μουσείο... Το Birkenau ήταν the real thing. Βέβαια κάποια κομμάτια του ήταν κατεστραμμένα, διότι οι Γερμανοί οι ίδιοι βομβάρδισαν ό,τι πρόλαβαν όταν αντιλήφθηκαν ότι έφτανε το τέλος.

Δυστυχώς πρέπει να σας ομολογήσω ότι τελικά μάλλον δεν μπορώ να μεταφέρω με λέξεις όλα αυτά που αντίκρισα τότε, που ήμουν μόλις 16 χρονών. Εξάλλου είναι τόσα πολλά ...Ήθελα όμως να σας μεταφέρω ένα τόσο δα μικρό δείγμα αυτού του ταξιδιού και να σας προτρέψω αν ποτέ βρεθείτε στην Πολωνία να επισκεφτείτε το Auschwitz-Birkenau. Είναι πραγματικά μία εμπειρία ζωής.

Ευτυχώς οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να καταστρέψουν τα πάντα, για να μην ξεχάσει ποτέ η ανθρωπότητα που μπορεί να οδηγήσει έναν ολόκληρο λαό η αδηφάγος μανία ενός μόνο ανθρώπου ενάντια σε μία φυλή.
Για να μπορούμε να επιχειρηματολογούμε σε αυτούς τους άθλιους συνανθρώπους μας, μερικοί εκ των οποίων μπορεί να είναι και δάσκαλοι μας στα σχολεία, που με περισσή υπερηφάνεια κοκορεύονται που οι παππούδες τους ήταν στα SS (αυτό αφιερωμένο σε σένα Matthias, που μου έκανες τη ζωή δύσκολη στο σχολείο).
Γιατί κανείς δεν πρέπει να επαναλάβει ποτέ και για οποιονδήποτε λόγο τίποτα από αυτά.
Γιατί μόνο ο Θεός έχει το δικαίωμα να κόψει το νήμα της ζωής και κανένας άλλος.
Γιατί οι ψυχές των ανθρώπων που έζησαν το θάνατο στα στρατόπεδα συγκέντρωσης πάντα θα τριγυρίζουν εκεί, ανάμεσα στους επισκέπτες του σημερινού μουσείου, ειδικά όταν σουρουπώνει και η πάχνη καλύπτει όλη την περιοχή και το αεράκι φέρνει στα αυτιά σου τους ψιθύρους τους και μερικές φορές και τις κραυγές τους.
Γιατί οφείλουμε να καταδικάσουμε τους Αδόλφους που ζουν ανάμεσά μας και κυβερνούν χώρες, επαναλαμβάνοντας το παρελθόν με πιο σύγχρονα μέσα.
Γιατί πρέπει να μαθαίνουμε από τα λάθη του παρελθόντος και να μην αφήνουμε να επαναλαμβάνονται.
Γιατί η Hela Κούνιο είχε την τύχη να ζήσει και να χαρεί εγγόνια και δισέγγονα και να μας διηγηθεί όλα αυτά που πέρασε εκεί και πόσο τεράστιο ρόλο έπαιξε στο να επιζήσει το γεγονός ότι μιλούσε Γερμανικά.
Γιατί η γιαγιάκα μου δεν βρήκε ποτέ κανέναν από τους γονείς και τα αδέρφια της που συνέχισαν το ταξίδι τους με το τρένο εκείνο, και έπρεπε να περιμένει 64 ολόκληρα χρόνια για να πάει να τους συναντήσει και να μάθει τι συνέβη..